We wszystkich lokalnych kulturach, w których pojawiło się chrześcijaństwo, okres świąt Wielkiejnocy cechuje bogata obrzędowość kościelna i ludowa. Ważne miejsce w tej obrzędowości zajmują, silnie oddziałujące na wyobraźnię, pieśni wielkopostne. W żywej tradycji ludu polskiego, również na Suwalszczyźnie, funkcjonują one w sposób szczególny.
spotkanie edukacyjne i warsztaty śpiewu tradycyjnego
Czwartek, 23.03.2017, godz. 11:00
Sala Kameralna, ul. Jana Pawła II 5
Wstęp: 5 zł w kasie SOK | Rezerwacje grupowe tel. 87 563 85 18 | Pobierz ofertę >>
Zmartwychwstanie Chrystusa świętowane podczas zbliżających się świąt Wielkiejnocy to najważniejszy moment w religijności chrześcijan. Od zarania we wszystkich lokalnych kulturach, w których pojawiło się chrześcijaństwo, okres ten cechuje bogata obrzędowość kościelna i ludowa. Procesje z palmami, z krzyżem, do grobu, do chrzcielnicy, święcenie ognia, akcje liturgiczne, podział ról i funkcji, dialogowane oficja – stały się integralną częścią obrzędów Wielkiego Tygodnia. Ważne miejsce w tej obrzędowości zajmują, silnie oddziałujące na wyobraźnię, pieśni wielkopostne. W żywej tradycji ludu polskiego, również na Suwalszczyźnie, funkcjonują one w sposób szczególny.
W programie spotkania:
- prezentacja fragmentu reportażu filmowego z Krasnopola dotyczącego wielkotygodniowych tradycji „Straży Grobowych” – komentarz wprowadzający folklorysty Mirosława Nalaskowskiego,
- nauka wybranych pieśni wielkopostnych i wspólny śpiew z udziałem Zespołu Śpiewu Tradycyjnego ANCYJAS – warsztat poprowadzi Anna Szafranowska.
________________________________________
Warsztaty dla uczniów klas II i III gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Czas trwania: 45 minut.
Tradycja pieśni pasyjnych sięga początków chrześcijaństwa w Rzymie, gdzie wykonywano liturgiczne pieśni pasyjne w trakcie procesji pokutnych z udziałem Papieża i wiernych. Zmiany zachodzące w kościele: wprowadzenie chorału gregoriańskiego do liturgii, odmawianie głównych modlitw w języku ojczystym, tradycje muzyczne klasztorów rozsianych po całej ówczesnej Europie, nowe prądy teologiczne -to niektóre z przyczyn, które spowodowały, że w tamtym okresie powstawały bogate lokalne tradycyjne związane z okresem Wielkiego Postu. Składały się na nią: obrzędy liturgiczne, dramaty liturgiczne, misteria pasyjne, udramatyzowane procesje, pieśni. Celem ich było głębsze przeżywanie męki i śmierci Chrystusa przez wiernych. Nie bez znaczenia był fakt, że w okresach przełomowych takich jak wojny, epidemie, daty milenijne -powracała tematyka eschatologiczna, oczekiwanie końca świata, a to z kolei wiązało się z nawoływaniem do pokuty, nawrócenia i przywoływaniem śmierci Chrystusa (ruch biczowników). (…)
Procesje z palmami, z krzyżem, do grobu, do chrzcielnicy, święcenie ognia, akcje liturgiczne, podział ról i funkcji, dialogowane oficja -stały się integralną częścią obrzędów Wielkiego Tygodnia. Towarzyszyły im bogate śpiewy liturgiczne. Z czasem łacińskie hymny i antyfony zastępowano tekstami polskimi. Również w misteriach pasyjnych, zwanych jako „gry” (ludus passionis) będących przedstawieniami poetyckimi, wykorzystywano pieśni pasyjne, co bardzo przyczyniło się do ich popularyzacji. Wtedy też do obrzędowości wielkopostnej zaczynają przenikać formy ekspresji ludowej. Nie bez wpływu na rozwój pieśni pasyjnych pozostaje wynalazek druku, a co za tym idzie pierwsze zbiory pieśni- kancjonały (którego XIX-wieczną popularną wersją są tzw. kantyczki).(…)
Spośród pieśni paraliturgicznych, na uwagę zasługują rozpowszechniane w XVII w. plankty (pieśni wyrażające ból i rozpacz Matki Boskiej) osiągające nieraz wysoki poziom artystyczny w opracowaniach wybitnych kompozytorów oraz lamenty, które najczęściej były wyrazem ludowej pobożności. Na ich powstanie i popularność wpływ miało przede wszystkim upowszechnienie tzw. teologii mistycznej, a co za tym idzie powstanie zakonów żebraczych i różnego rodzaju bractw kościelnych. Jest to również okres powstawania kultu Maryi, którego wyraźne wpływy widać w pieśniach pasyjnych. (…)
Dziś pieśni wielkopostne traktowane są jako osobny gatunek pieśni religijnej; dzieli się je na kilka podgatunków: pieśni pasyjne, pieśni pokutne; nabożeństwa liturgiczne (Gorzkie Żale, Godzinki o Męce Pańskiej, litanie), nabożeństwa pozaliturgiczne, lamenty pasyjne, plankty (opiewające ból i rozpacz Matki Boskiej Bolesnej). (…)
Polskie ludowe pieśni pasyjne, prof. dr Antoni Zoła (zm. 2015), Instytut Muzykologii Kościelnej KUL w Lublinie